Herodotos'un on iki Aiolis kentinden biri olarak nitelediği Aigai, İon göçünden sonra kurulduğu düşünülmekte. Persler Anadolu istilâsı sırasında bu kente girmemişler.Kentin stratejik, ekonomik yönden önem taşımaması veya sarp bir yerde oluşu da bunun nedenleri. Anadolu'daki Pers istilâsından nasibini almadığından dolayı burada Arkaik çağa ait kalıntılara bolca rastlanmakta. Helenistik dönemde M.Ö.218de Bergama Krallığına bağlanmış, M.Ö.15da ise Bithynia'lı Prusias'ın egemenliğine girmiş.. Daha sonra da Roma hakimiyetini burada görürüz. M.S.17deki büyük depremden çok zarar görmüş, İmparator Tiberius diğer 12 Aiol şehri ile beraber yeniden inşa ettirmiş.Aigai'liler hayvancılığa önem verdikleri için buna paralel olarak dokumacılıkta Sardes'den sonra devrinin en önde gelenlerinden. Hatta Aigai'liler komşu şehirlerle anlaşmalar yaparak onların dokuma işlerinden uzak kalmalarını istemişler. İşledikleri keçi derileri ise antik dünyada çok beğenilmiş ve Smyrna ve Magnesia Agoralarında satılmış.
Kentin kuzeydoğusundaki Agora antik çağ agoralarından farklı biçimde. L plânında olup yüksek duvarlarla desteklenmiş.L'nin 82.30 m.lik uzun kolu doğuya , kısa kolu da kuzeye yöneliktir. Geç Helenistik çağdan kalan yapı üç katlı. Alt kattaki dükkanlar dizisi iki bölümlü kare mekanlardan oluşmakta.11 m.yi bulan duvarları, kapı geçişleri ve pencereleri oldukça iyi durumda.Alinda,Assos ve Latmos Herakleia'sındaki agoralar gibi görkemli ve hala çok sağlam. Buradan orta kata geçişi kemer sistemi sağlamakta. Orta katın doğu duvarı penceresiz olup uzun bir depodan ibaret.Üst kat ise seyirlik yeri görünümünde. Aigai'nin bu bölümünün yer aldığı yamaç,derin bir vadiye ve Güzelhisar (Pityikos,Tisnaıos,Titnaios) çayına bakmakta.
Aigai'nin tiyatrosu, mabetleri,Gymnasiumu Agoraya simetrik olarak kuzey-batıda sıralanmışlar. Batı teraslarından daha alçak olan alt terasın kuzeyinde tiyatro var. Oturma sıraları ( Caveasının bütünü )toprak altında. Skene yıkılmış ve taşları çevreye yayılmıştır. Helenistik devire ait olan tiyatronun M.S.17 depreminden sonra yenilendiği mimari süslemelerinden anlaşılmakta. Tiyatronun kuzeybatısındaki küçük mabedin, M.Ö.2.yy.a ait kitabesinde Demeter'e adandığı yazılı. Kentin en önemli mabedi M.Ö. 48de Prokonsül Servilius İsauricusun Apollon Khesterios için yaptırmış olduğu. Bu tapınağın doğusu ayrı bir Stoa ile çevrilmiş. Kuzeyindeki Propylaion' un uzun kenarında 12 kısa kenarında 6 sütun var. Tiyatronun altındaki terasta Gymnasium bulunmaktadır. Binanın taşları, dor sütunları çevreye saçılmış bir durumda. . Çevredeki mimari parçalardan büyük bir palaestra ile iki katlı bir stoa ile çevrili avlusu var.
Kentin doğuya bakan yamacında Bouleterion(Kent meclisi toplantı salonu) bulunmaktadır. Prof.Dr. Ersin DOĞER ve ekibi tarafından tamamen ortaya çıkarılmıştır. Küçük ama görkemli bir Tiyatro görünümünde.Kentin nekropolü doğu ve güney yamaçlarda. Çok sayıda lahit ayakta.
Aigai ile ilgili bilimsel çalışmalar sürmekte ben sizleri AİGAİ ile çeşitli dönemlerde çektiğimiz araştırma gezilerindeki fotoğraflarla baş başa bırakıyorum.
AİGAİ ile ilgili Kaynaklar:
AİGAİ-Aiolis'te bir Dağ Kenti-Şükrü TÜL-Ege yayıınları
AİOLİS-Prof.Dr.Bilge UMAR-İnkilap yayınları
Anadolu'nun tarihsel coğrafyası-Prof.Dr.Veli SEVİN-Türk Tarih Kurumu Yayınları
Anadolu Uygarlıkları-Prof.Dr.Ekrem AKURGAL-Net Yayınları
Görseller ve Makale: ERKMEN SENAN
{gallery}2017/antik_kentler/aigai{/gallery}
